Bài biết này của tác giả Tait Hearps và Matt Fox trích từ cuốn sách họ viết về gần 2 tháng lặn lội tới nơi Eliud Kipchoge sống và tập luyện. Hy vọng qua bài viết này các bạn sẽ hình dung ra phần nào cuộc sống của KLTG Marathon hiện nay
Buổi chạy dài cùng Eliud Kipchoge
Chúng tôi có mặt tại cổng trại tập trung Global (Global là đơn vị quản lý của Kipchoge và nhiều VĐV elite khác – ND) vào lúc vầng trăng tròn vẫn sáng vằng vặc trên bầu trời. Hôm đó là một ngày lạnh trời, thỉnh thoảng lác đác có vài hạt mưa và những tia sáng đầu tiên mới ló ra phía chân trời xa xa. Quanh chúng tôi vẫn chỉ là một bầu không khí tĩnh lặng, không một bóng người. Vài phút sau, một vài vận động viên đã tới để bắt đầu bài khởi động giãn cơ bên ngoài trại. Chúng tôi trò chuyện với họ về những giải chạy sắp tới (Singapore, Amsterdam, Nairobi…). Chỉ sau 5 phút, đám đông tới hơn 20 người đã tập trung và chỉ còn đợi Eliud tới để bắt đầu bài chạy dài hàng tuần.
Kipchoge cùng vài vận động viên khác ra khỏi cổng, chào và bắt thay với những vận động viên tới trước. Một vận động viên giới thiệu ngắn gọn cho mọi người về bài tập ngày hôm nay bằng tiếng Swahili. Tôi đoán nội dung chính là mô tả về đường chạy và cường độ tập luyện dự kiến. Vận động viên này quay sang hỏi Matt: “Anh hiểu chứ, Muzungu?” (tiếng Swahili có nghĩa là ‘người da trắng’, tương tự như từ ‘gringo’ trong tiếng Tây Ban Nha) vì Matt sẽ chay cùng với nhóm vài km đầu tiên còn tôi sẽ chạy xe máy. Cả nhóm bắt đầu bài chạy ở tốc độ chậm để làm nóng cơ thể còn tôi phải khó lắm mới bám theo được cả nhóm vì mặt đường gồ ghề bị nhiều vết bánh xe qua lại ngập bùn phá nát.
Tốc độ chạy nhanh chóng được đẩy lên từ 4:45 phút/km ở km đầu tiên lên khoảng 3:00 phút/km trong chỉ vài km. Matt nhảy lên xe máy với tôi khi tốc độ chạy bắt đầu thực sự nhanh và các vận động viên bắt đầu tách nhóm với Kipchoge và một nhóm nhỏ vận động viên marathon có thành tích dưới 2:10 dẫn đầu. Lúc này mặt đường đã khá hơn nhưng vẫn còn rất gồ ghề. Việc tìm được một đoạn đường bằng phẳng liên tục hơn 400m còn khó hơn cả mò kim đáy biển còn dốc thì dài và luôn lên xuống. Với địa hình như thế này và ở độ cao hơn 2400m so với mực nước biển, chúng tôi thực sự rất bất ngờ khi các vận động viên vẫn đảm bảo duy trì cường độ của bài tập cũng như tỏ ra rất thoải mái mặc dù đây là địa hình chạy mà nhiều vận động viên khác rất khó có thể duy trì nhịp chạy đều liên tục. Nhóm chạy cùng Kipchoge bắt đầu giảm dần còn 3 người, hai bên đường chạy là những cánh đồng ngô. Nhóm chạy qua mốc half marathon với thành tích 69 phút.
Tốc độ ở 10km cuối có hơi giảm một chút nhưng Eliud và một vận động viên khác vẫn bỏ xa chúng tôi ở mốc 28km khi chúng tôi bị mắc kẹt trong vũng bun trên đường: chúng tôi bị lạc đường vài lần mới bắt kịp được 2 người dẫn đầu. Cả hai vận động viên nhẹ nhàng băng qua con dốc dài dẫn tới trại Global và kết thúc bài chạy dài 30km với thời gian chỉ hơn 1 giờ 40 phút.
Vài phút sau, những vận động viên khác cũng trở lại trại trong khi Eliud cùng vận động viên chạy cùng đang giãn cơ. Mọi người bắt đầu tề tựu đông hơn và tám chuyện với nhau trong khi thực hiện bài giãn cơ. Chúng tôi rất ngạc nhiên khi Eliud cho thấy mình không phải là người có độ dẻo tốt vì anh không thể với đầu ngón tay tới quá nửa ống đồng.
Sau khi cả nhóm khởi động nhẹ bên đường, Eliud mời chúng tôi vào trại và trò chuyện với chúng tôi trong khi đi dạo trên đường dẫn tới trại giữa khung cảnh cánh đồng ngô đang vào vụ và từng đàn gia súc đang đi kiếm ăn. Anh cho biết anh cảm thấy rất hưng phấn sau bài chạy. Nhìn dáng vẻ của anh chẳng ai trong chúng ta có lẽ chỉ có thể đoán anh vừa chạy nhẹ không tới 5km. Anh cho biết mình rất hài lòng với công tác chuẩn bị cho giải chạy tại Berlin nhưng khá ngại ngùng khi chúng tôi nhắc tới thành tích đáng nể của anh tại Monza vài tháng trước (lần mà Kipchoge chạy 42km trong 2:00:25 trong chương trình Breaking2 – phá vỡ mốc 2h trong cự ly Marathon).
Khi vừa tới trại, Eliud tham gia hỗ trợ các vận động viên mang nước ấm vào để làm vẹ sinh sau bài chạy. Với thời tiết như thế này, việc tắm sáng sẽ rất lạnh. Chúng tôi được mời vào một phòng nhỏ ở cuối khu nhà ở để thưởng tức trà đường sữa (tiếng Kenya gọi là “chai”), chuối và bánh mì trắng sau bài chạy. Chúng tôi ở đây với mọi người khoảng 30 phút. Cả nhóm giới thiệu cho chúng tôi về các vấn đề trong công tác tập luyện và thảo luận những vấn đề tranh cãi phát sinh liên quan đến giải vô địch thế giới tại London cũng như kết quả của cuộc bầu cử tại Kenya.
Cuộc sống của những vận động viên này chính là điều chúng ta cần quan tâm; sự giản dị là điều khiến chúng tôi không khỏi ngạc nhiên. Những vận động viên này không dùng bất kỳ sản phẩm giúp phục hồi sau tập nào, không chất bổ sung dinh dưỡng và thậm chí không thực hiện cả bước thả lỏng một cách nghiêm túc. Những vận động viên này tụ tập sau khi thực hiện xong bài chạy dài rất nặng này, đi thả bộ trên đường vào trại để thả lỏng chân, dội nước để rửa sạch mồ hôi và sau đó tụ tập lại uống trà, tán gẫu và vui vẻ cùng cả đội. Tình cảm đồng đội của những vận động viên này là điều dễ dàng có thể cảm nhận được và chúng tôi đã thực sự ấn tượng khi có thể tận mắt chứng kiến tư tưởng “tập vất vả để dễ dàng gặt hái thành quả” đã ăn sâu vào máu của những vận động viên này.
Khi cả nhóm giải tán, chúng tôi đi cùng Eliud tới xe. Mặc dù là người rất thành công trên đấu trường quốc tế và nhờ đó trở thành một người có gia tài lớn ở Kenya nhưng Eliud lại là người rất khiêm tốn và nổi tiếng tiết kiệm. Không giống một số vận động viên marathon Kenyan đã thành công trên đấu trường thế giới, Eliud không bao giờ khoe khoang tài sản của bản thân. Chúng tôi đứng cạnh chiếc xe hơi nhỏ có dán dòng chữ “Breaking2 – 02:00:25 E.K.” và một lô gô Nike lớn ở phía kính sau xe và được biết kế hoạch của anh cho thời gian còn lại trong ngày và ngày tiếp theo là phục hồi: chạy nhẹ vào buổi sáng và anh mời chúng tôi chạy cùng.
Chạy phục hồi
Chạy nhẹ trong bóng đêm trên đường tới Eldoret, chúng tôi tìm đường tới cổng của trại Global lúc 6h15 sáng, vừa kịp tham gia chạy cùng Eliud và đồng đội thực hiện bài chạy phục hồi. Cả đêm trước đó trời mưa và mặt đường còn lầy bùn hơn cả hôm chạy dài trước đó, bám một lớp dày lên đế giày và khiến mặt đường trơn trượt rất nguy hiểm.
Bài chạy phục hồi này dự kiến kéo dài khoảng 18km. Chúng tôi bắt đầu chạy với tốc độ nhẹ nhàng theo tuyến đường chính được trải nhựa. Chúng tôi mất khoảng 5 phút hoàn thành km đầu tiên chạy qua những cánh đồng ngô và lúc này mặt trời đã bắt đầu mọc và người dân đã bắt đầu ra đồng. Không khí vẫn rất trong lành. Chúng tôi phải mất một lúc mới có thể làm nóng ở độ cao này. Tôi và Matt mặc quần đùi và áo ba lỗ trong khi cả đội chạy mặc quần áo thể thao dài tay. Tốc độ chạy tăng dần lên khoảng 4:30 phút/km và nâng dần lên 4:00 phút/km. Do bản thân không quen với độ cao và trước đó chưa tập luyện chuẩn bị cho chuyến đi nên tối bắt đầu cảm thấy đuối khi cả nhóm tăng tốc. Ngược lại, rõ ràng chẳng có vận động viên Kenya nào tỏ dấu hiệu mệt mỏi.
Chạy ở nơi có độ cao 2400m trên mực nước biển đồng nghĩa với việc áp suất không khí thấp hơn nhiều so với mực nước biển. Điều này có nghĩa mỗi lượng không khí do phổi cung cấp chứa ít oxy hơn và áp suất giúp phế nang hấp thụ lượng oxy này cũng giảm. Tình trạng đuối sức diễn ra ở thời điểm sớm hơn so với bình thường; ở tốc độ chạy nhẹ nhàng bình thường cơ bắp cũng bắt đầu có cảm giác nặng nề và mệt mỏi. Dù chúng ta có ngớp lấy ngớp để không khí thì cơ thể vẫn cảm giác thiếu oxy.
Cơ thể chúng ta có nhiều cơ chế bù đắp cho những thay đổi này, chủ yếu thông qua việc tiết ra chất erythropoietin (EPO) từ thận (kích thích tủy xương tăng tốc độ sản sinh hồng cầu) cũng như thông qua việc gia tăng mật độ mao mạch vận chuyển máu (và oxy) tới các cơ đang vận động. Tuy nhiên, những điều chỉnh và thích nghi này cần có thời gian và mới chỉ 3 ngày tới Kaptagat, bản thân tôi chưa sẵn sàng cho những thay đổi này.
Sống trong điều kiện này đồng nghĩa với việc các vận động viên đã thích ứng rất tốt. Những vận động viên này thực hiện bài chạy với bước chạy nhẹ nhàng trong khi vẫn không ngừng trò chuyện với nhau trong khi chạy. Một trong những vận động viên trẻ tên Benjamin đã trò chuyện với tôi gần như suốt buổi chạy. Cậu này mới chỉ 17 tuổi nhưng đã chạy 10.000m với thành tích dưới 29 phút. Cậu vừa chuyển tới tập luyện với đội từ vùng Mount Elgon gần biên giới với Uganda.
Tôi và Matt có hỏi về vấn đề khí hậu và liệu khi mùa mưa tới đội có cân nhắc di chuyển tới khu vực khác để tập luyện hay không. Câu hỏi vừa được đưa ra thì cả đội cười nghiêng ngả. Sau đó chúng tôi hỏi về trang phục. Lúc này cùng với nhiệt độ không khí tăng và cường độ vận động tăng, tôi và Matt cùng các vận động viên bắt đầu ra mồ hôi. Tuy nhiên, theo những vận động viên này, mặc quần áo dài khi chạy đồng nghĩa với việc họ không bị lạnh khi bắt đầu bài chạy và đối với họ, bị lạnh có vẻ là một trong những vấn đề mà họ ghét nhất – và việc ra mồ hôi đầm đìa trong khi chạy khiến “cơ thể nhẹ nhàng hơn.” Đáng chú ý là Eliud đã chạy cả 30km trong bộ đồ dài tương tự ngày hôm trước.
Càng về sau bài chạy, tốc độ càng được đẩy lên và cuối cùng chúng tôi chạy qua những cánh đồng hai bên đường với tốc độ trong khoảng 3:30-3:40 phút/km. Lúc này, tôi không thể tiếp tục trò chuyện vì còn mải ngáp không khí và cố gắng bám trụ ở cuối nhóm. Benjamin chạy chậm lại để kéo tôi lên với nhóm trên. Tôi cố lịch sự nói được câu cảm ơn rồi nói tôi đã đuối lắm rồi và cậu ấy nên tiếp tục chạy cùng với nhóm. Tôi giảm tốc độ chuyển sang chạy nhẹ nhàng và phóng tầm mắt nhìn nhóm chạy khuất xa dần qua con dốc. Bị đuối ở vài km cuối cùng trên đường quay trở lại trại, cuối cùng thì tôi cũng về tới nơi và gặp cả nhóm ở phòng uống trà cuối khu nhà. Tôi vui vẻ dùng trà và ngồi trò chuyện cùng cả đội.
Đối với tôi đây là bài chạy thực sự nặng vậy mà đó lại là bài mà cả đội thực hiện gần như hàng ngày trong những ngày không có “bài”. Tuy nhiên, điều thú vị là các bài chạy này chủ yếu được thực hiện theo cảm nhận của vận động viên. Như chúng tôi sẽ kể lại trong suốt chuỗi ngày sống tại Kaptagat, những bài chạy phục hồi kéo dài từ 10-21km và có thể thực hiện ở tốc độ chậm trong khoảng 4:45 phút/km cho tới tốc độ như bài chạy ở trên và tốc độ được điều chỉnh theo từng giai đoạn của bài tập và tăng dần.
Nhiều vận động viên thường tập luyện thêm vào buổi chiều muộn để kiếm thêm vài km chạy nhẹ. Bài tập thả lỏng này chính là điều khiến chúng tôi thực sự ngạc nhiên trong chuỗi ngày sinh sống cùng đội. Lịch tập của đội là các bài tập trên đường pitch vào các ngày thứ ba, chạy dài thứ năm và chạy interval/fartlek vào thứ bảy. Nhiều vận động viên là những người rất mộ đạo nên thường nghỉ vào ngày chủ nhật.
The post Hai tháng ăn tập cùng Eliud Kipchoge appeared first on BoiDapChay.com.