Hai người cùng tập một giáo án nhưng một người tiến bộ nhanh, một người tiến bộ chậm. Tại sao?
Có lẽ chúng ta cũng có vài người bạn như thế này: năm ngoái, anh chàng này còn chạy chậm hơn mình, năm nay chẳng hiểu sao đã chạy được marathon trong hơn 3 giờ trong khi mình vẫn lẹt đẹt ở mốc 4 giờ. Điều đáng nói là có thể họ cùng tập chung một giáo án nhưng sự tiến bộ lại khác nhau (mà cũng có khi mình tập giáo án đàng hoàng vẫn thua người ta tập linh tinh). Vì sao lại như vậy? Vì người kia tài năng hơn? hay vì anh ấy bí mật tập luyện chăm chỉ hơn?
Câu hỏi tưởng như đơn giản này thực ra lại làm đau đầu các nhà khoa học. Hiện tượng này cũng khá giống các chế độ ăn kiêng. Tại sao các chế độ ăn kiêng khác nhau phù hợp với một số người và không phù hợp với những người khác. Một phần nguyên nhân là vì hai người có thể không thực hiện theo cùng một cách. Một phần là do chế độ ăn kiêng không tính đến tất cả các yếu tố khác trong cuộc sống giúp giảm cân (stress, chất lượng thức ăn v.v..). Và lý do còn lại liên quan đến di truyền.
Nguyên nhân 1: di truyền
Trung tâm Nghiên cứu Gia đình HERITAGE đã làm một thí nghiệm: các gia đình với nhiều thế hệ được chọn làm chủ thể nghiên cứu (để đảm bảo di truyền giống nhau). Các thành viên trong gia đình đều lười vận động (để đảm bảo xuất phát điểm như nhau). Tất cả họ đều trải qua một quá trình tập luyện tương đồng. Sau năm tháng nghiên cứu, với cùng một quy trình tập luyện giống hệt nhau, một số thành viên trong gia đình có VO2Max tăng 50%, trong khi đó một số tăng vừa phải và một số gần như không thay đổi VO2Max.
Theo trường nhóm nghiên cứu Epstein, điều thú vị là cách mỗi người phản ứng với chương trình tập luyện. Có những người vượt trội về thể lực khi mới bắt đầu thí nghiệm nhưng về cuối lại bị vượt mặt. Nhưng có điểm tương đồng là các thành viên trong cùng một gia đình có phản ứng với tập luyện thể thao giống nhau. Điều đó khiến các nhà nghiên cứu cho rằng nguyên nhân của việc tiến bộ nhanh hay chậm là do di truyền.
Cho tới nay, các nhà nghiên cứu đã phát hiện ra một số gen giúp cơ thể thích nghi với quá trình tập thể thao. Ví dụ một số gen ảnh hưởng đến tốc độ bạn xây dựng ty thể, từ đó tác động đến việc bạn sử dụng được nhiều năng lượng và chạy nhanh hơn.
Tuy nhiên gen có thể không phải là bức tranh tổng thể. Các nhà nghiên cứu mặc dù xác định được một số gen quan trọng tới vận động nhưng họ vẫn chưa hiểu chính xác các gen đó hoạt động cùng nhau ra sao. “Có hàng trăm gen hình thành nên một vận động viên Olympic. Đây là một mảnh trong số 1.000 mảnh. Điều đó không cho bạn biết bất cứ điều gì về bức tranh,” theo Epstein.
Nguyên nhân 2: cách tập luyện phù hợp
Thực tế, có một số người đáp ứng tốt hơn với cách tập luyện ngắn nhưng có cường độ cao, một số lại đáp ứng tốt hơn với cường độ trung bình nhưng với cự ly tập luyện (mileage) dài hơn. Điều này cũng được đề cập qua trong bài viết VLAMax – chìa khóa cải thiện thành tích. Nói một cách nôm na, ẩn dụ thì cơ thể con người như động cơ xe máy: có người có bình xăng nhỏ nhưng dùng xăng tiết kiệm, có người có bình xăng to nhưng máy móc lại hao xăng hơn. Có thể họ sẽ có cùng các chỉ số vận động như nhau, nhưng kết quả thi đấu có thể sẽ rất khác nhau. Cũng chính vì vậy, chúng ta không nên theo một giáo án duy nhất (thường được tìm thấy trên mạng hoặc từ các HLV bán giáo án kiểu “mì ăn liền” trên excel).
Một sai lầm nữa chúng ta hay mắc phải đó là lựa chọn giáo án theo ‘mục tiêu giải đấu’ của mình, ví dụ giáo án Marathon sub 4 hay Bán Marathon sub 2. Nếu bạn là người ít tập, mới đến với chạy bộ thì sẽ là lựa chọn rất tồi nếu bạn theo giáo án Marathon sub 3 với một loạt các bài chạy interval cường độ cao. Thay vào đó, bạn nên lựa chọn giáo án thích hợp với khả năng hiện tại của bản thân trong 1-2 tháng đầu, rồi dần dần nâng mục tiêu từng bài tập để phù hợp với thành tích bạn mong muốn trong giải chạy tới.
Các nguyên nhân khác
Nghỉ ngơi cũng có tác động rất lớn tới sự tiến bộ của từng người. Nhưng rất tiếc việc nghỉ ngơi hợp lý giữa các tuần tập thường được mọi người bỏ qua, điển hình là việc có nhiều runner vẫn đăng ký ba giải Marathon trong một tháng. Nhìn chung, mỗi giờ bạn thi đấu thì cần dành ra khoảng 1 ngày để nghỉ ngơi hồi sức (vẫn có thể tập nhẹ, hoặc tập bổ trợ, không nhất thiết phải nghỉ hoàn toàn). Vì vậy nếu bạn mất 4 giờ để hoàn thành cuộc thi Marathon, bạn cần khoảng 3-4 ngày để hồi phục. Cũng vì lý do đó, kể cả bạn và bạn bè có thể tập cùng một giáo án, nhưng thời gian nghỉ, thời gian ngủ khác nhau cũng tác động rất lớn tới cơ thể và đây cũng là một nguyên nhân.
Một nguyên nhân khác cũng có thể do tiền sử tập luyện của mỗi người. Trong nhóm bạn bè runner của bạn, có thể tất cả hiện nay đều ở tuổi 40, đều làm công việc văn phòng, nhưng thực ra có người thời trẻ lại ở trong đội tuyển cầu lông, bóng bàn của quận, có người lại chăm chú học tập. Vì vậy thực chất xuất phát điểm của chúng ta không giống nhau.
Kết
Mặc dù xuất phát điểm của chúng ta khác nhau, không có nghĩa là tương lai đã được định đoạt. Đối thủ của bạn có vẻ nhanh hơn bạn ở thời điểm hiện tại, nhưng không có nghĩa bạn sẽ không vượt được họ. Chỉ là có thể bạn phải chọn một con đường khác thay vì đi cùng một con đường (tập cùng giáo án) như họ. Và hãy nhớ rằng, trong các môn thể thao đường trường như Marathon, Ironman triathlon, người chiến thắng không phải là người chạy nhanh nhất, mà là người bỏ cuộc cuối cùng.
The post Vì sao bạn chậm hơn người khác? appeared first on BoiDapChay.com.