Bài viết dưới đây được tham khảo từ Tom Demerly – một cựu binh thuộc lực lượng National Guard Long Range Surveillance Team Hoa Kỳ và là một VĐV triathlon. Bài viết của Tom Demerly về dịch vụ “bike fit” (tạm dịch là căn chỉnh xe đạp cho phù hợp vóc dáng vận động viên) gây không ít thù địch trong cộng đồng xe đạp. Tuy nhiên, trong bối cảnh cộng đồng đạp xe và triathlon Việt Nam còn non trẻ và ngày càng phát triển mạnh với nhiều người bắt đầu tập luyện hơn, ban biên tập BoiDapChay thấy rằng các ý kiến của Tom đáng ghi nhận và quyết định đăng bài này để các newbie có thêm kinh nghiệm khi ra shop.
Làm sao bạn có thể biết được người làm bike fit cho bạn đang biết họ đang làm gì? Họ có phải là một người thợ đáng tin cậy hay chỉ đơn giản là áp dụng máy móc những gì họ học được trên mạng?
Dưới đây là 9 điểm bạn có thể kiểm tra để đánh giá độ tin cậy của người làm bike fit cho bạn:
1. Họ có đạp không? Giống như cách bạn đạp?
Một người làm bike fit (tạm gọi là fitter) giỏi là một người hiểu được “tâm lý người mới chơi”. Do thiếu kinh nghiệm, những VĐV mới, “tay mơ” này luôn lo lắng và cảm thấy bối rối khi mới mua chiếc xe đầu tiên.
Fitter giỏi hiểu được cảm giác không thoải mái khi phải ngồi đạp xe từ 3 tới 6 tiếng đồng hồ và biết cách khắc phục vấn đề này. Khi một fitter vừa hiểu “tâm lý người mới” lại kết hợp được kinh nghiệm thi đấu thành tích cao, được đào tạo chính thống và có kinh nghiệm sau hàng nghìn lần làm bike fit, thì đó là một chuyên gia. Và nếu một người mới càng ít hiểu biết, thì fitter càng phải hiểu sâu hơn để truyền đạt lại cho họ.
Nếu fitter có đạp xe và cũng từng có trải nghiệm như bạn (một VĐV tay mơ) thì điều đó sẽ giúp họ tư vấn cho bạn hiểu quả hơn.
2. Họ có được huấn luyện bằng nhiều cách khác nhau không?
Hãy cẩn thận với những cửa hàng bike fit chỉ theo đuổi một phương pháp duy nhất. Nếu một cửa hàng nói với bạn “Chúng tôi chỉ làm theo phương pháp Retül”( hoặc Guru, hoặc FitKit, hoặc FIST) mà không sử dụng phương pháp nào khác hoặc không hề biết một phương pháp khác, thì bạn nên dè chừng một chút.
Phương pháp bike fit nói trên chỉ là công cụ giúp cho quá trình căn chỉnh tư thế trở nên dễ dàng hơn. Chất lượng sản phẩm cuối cùng phụ thuộc vào fitter, không phải là phương pháp hay hệ thống. Một fitter với kinh nghiệm trên các phương pháp khác nhau sẽ có một cái nhìn cân bằng hơn về bike fit cũng như cách tiếp cận, đánh giá từ nhiều góc nhìn hơn. Điều đó có nghĩa là bạn sẽ được căn chỉnh tốt hơn, đi một con xe vừa vặn hơn. Hãy cẩn thận với những người chỉ chuyên về một thứ hoặc một người chỉ mới vào nghề nhưng nổi tiếng với những dụng cụ bike fit chuyên dụng với những ánh đèn laze hào nhoáng.
3. Họ quảng cáo một phương pháp tuyệt đỉnh, tối thượng duy nhất
Nếu fitter chỉ sử dụng một cái “khuôn cắt bánh” duy nhất, có thể số liệu đó chỉ phù hợp với một thương hiệu xe nhất định. Như đã nói trong ý số 2 ở trên, hệ thống bike fit chỉ đơn thuần là công cụ. Kết quả tốt phụ thuộc vào một người thợ lành nghề và kinh nghiệm của họ. Nếu chỉ đơn giản đo số góc chân, góc người và so sánh với một quy chuẩn chung thì có lẽ ai cũng làm bike fit được. Giả sử bạn muốn may một chiếc áo, bạn muốn người may đo chính xác cơ thể bạn, hay là mua áo ngoài siêu thị rồi sửa lại cho tạm vừa với khuôn người bạn?
Hãy nhớ: Tất cả phụ thuộc vào kinh nghiệm cũng như kĩ năng của fitter, chứ không phải là những hệ thống hay phương pháp họ có.
4. Họ có tư vấn cho bạn các thiết bị mà họ không bán?
Đó là một dấu hiệu tốt nếu một fitter thỉnh thoảng nói họ không có một số thứ trong cửa hàng để phù hợp với yêu cầu của khách, và khuyên họ nên tìm mua ở chỗ khác (trên mạng, shop khác v.v..). Điều đó cho thấy họ quan tâm tới việc bạn có được một chiếc xe vừa ý, sẵn sàng để bạn mua các thiết bị phù hợp hơn thay vì mua đồ từ cửa hàng của họ.
5. Họ chỉ gợi ý thay yên mới khi bạn cảm thấy không thoải mái về vị trí ngồi?
Yên xe thường là nguyên nhân chính của việc ngồi không thoải mái. Nhưng nếu việc duy nhất fitter có thể làm chỉ là luân phiên thay các loại yên khác nhau hoặc cố gắng đo chỉ số “xương ngồi” của bạn để bán được một chiếc yên đúng, thì họ là một nhân viên bán hàng giỏi, nhưng là một fitter kém.
Một người thợ giỏi sẽ cho bạn một cái nhìn tổng quan về việc bạn ngồi không cảm thấy thoải mái trên yên: giải quyết vị trí bị đau, tư thế tổng thể, thói quen thoải mái khi ngồi yên, đồng thời tính đến cả thể lực của người đạp cũng như độ dẻo của chân. Fitter sẽ sử dụng kinh nghiệm, dựa trên các dữ liệu để xác minh các góp khớp nối (khớp gối, khớp vai v.v). Họ có thể thực hiện các phép đo cụ thể về kích thước và hình học của khung sườn. Họ có thể thực hiện các phép đo định lượng về cơ thể của bạn và thực hiện các so sánh về mặt toán học để xác định tỉ lệ phù hợp với việc bike fit.
6. Họ có bảo bạn rằng tư thế của bạn sẽ “aero” hơn, power tăng lên không?
Đương nhiên, kéo gập người bạn xuống sẽ giúp bạn “khí động học hơn”. Tuy nhiên cái giá của việc này là cảm giác đau mỏi không thể chịu nổi. Vì vậy điểm 5 ở trên mới đề cập tới “cái nhìn tổng quan”. Và cũng vì vậy, không một fitter nào có thể đảm bảo với bạn rằng bạn “aero hơn” nếu không thử nghiệm đạp trong hầm gió (wind tunnel testing – giá khoảng vài chục ngàn đô một lần sử dụng) hoặc sử dụng mô hình mô phỏng cơ thể tiếp xúc với gió (gọi là computational fluid dynamics).
Hãy nhớ: mục đích chính của bike fit là giúp bạn thoải mái hơn khi ngồi trên xe. Thoải mái hơn sẽ giúp bạn đạp nhanh hơn.
Một fitter tốt sẽ không nói rằng họ làm cho tư thế bạn được aero hơn. Nếu họ khẳng định rằng họ đang mang đến nhiều lợi thế hơn cho bạn, thì đó là họ đang đoán thế. Tôi biết – Tôi đã từng là người đấy. Tôi đã từng dành hơn 10 năm để nói với khách hàng rằng tôi sẽ giúp cho họ “cải thiện khí động học hơn” bằng cách hạ thấp ghi đông và làm cho tư thế họ “phẳng” hơn, “xé gió” hơn cho đến khi một nhà tiến sĩ về nghiên cứu khí động học nói với tôi rằng “đừng làm xấu hổ bản thân” bằng cách thử đoán về khí động học nữa.
Tôi đã được vinh dự thử nghiệm quạt gió (wind tunnel) với hai thương hiệu xe đạp và một phòng thí nghiệm độc lập trong 3 thử nghiệm quạt gió khác nhau trong hơn 25 năm. Tôi được học rằng không một ai có thể dự đoán được những thay đổi nhỏ nào sẽ làm một vận động viên đạp nhanh hơn. Và nên nhớ, mục tiêu là để đạp nhanh hơn, không chỉ “khí động học hơn” mà đối với những người mới tập, quan trọng nhất là “thoải mái hơn” khi ngồi đạp xe.
Thứ nhất, không một fitter nào có thể dự đoán được hành vi của lớp không khí bao quanh cơ thể bạn trên cả chặng đường nếu không có wind tunnel hoặc computational fluid dynamics.
Thứ hai, ngay cả khi họ có thể (đoán), các biến số này có thể liên tục thay do tốc độ, địa hình, góc gió, và tư thế người đạp. Vì vậy nếu không được kiểm tra bằng thí nghiệm, thì sẽ không thể nào có câu trả lời chính xác.
Tuy nhiên, công bằng mà nói, wind tunnel sẽ hiệu quả hơn khi bạn đạp xe ở vận tốc nhanh. Nếu bạn chỉ đạp với vận tốc 28kmh thì hạ thấp người một chút cũng đủ để bạn kéo được 29-30kmh. Nhưng điều đó có chứng minh fitter giỏi hay không?
7. Họ có cố ép bạn vào một khuôn mẫu hay không?
Việc sử dụng tia laze và các điểm cảm ứng để cố gắng làm cho một người trở nên “thẳng” rất đơn giản, nhưng nó có thể tạo nên sự lệch lạc về hệ cơ xương khớp vì bộ xương chúng ta thường không thẳng và đối xứng, đặc biệt khi chúng ta già đi hoặc gặp phải nhiều chấn thương.
Một fitter giỏi là người có thể cân bằng giữa việc điều chỉnh sự bất đối xứng gây khó chịu và chấn thương và việc hỗ trợ chúng. Hãy tưởng tượng: nếu bạn thấp, liệu bạn có tự hô kéo người hay hô biến để trở nên cao hơn được không? Chúng ta là các nhân viên văn phòng ngồi máy tính cả ngày, hoặc nhân viên bán hàng đứng suốt ngày. Chắc chắn chúng ta sẽ không có một cơ thể trong mơ như các VĐV chuyên nghiệp, những người được trả tiền để vào gym hay lớp yoga. Vì vậy, chúng ta cần tìm một điểm “tối ưu” giữa việc chấp nhận hạn chế của bản thân và sửa đổi để thích ứng. Điểm tối ưu này cũng khác nhau giữa vận động viên mới chơi và một người đang chuẩn bị bước vào thi Ironman lần thứ 10 trong sự nghiệp.
8. Họ có thừa nhận những hạn chế không?
Một fitter không thể hô biến bạn từ không thoải mái thành thoải mái, hay lập tức đạp được 40kmh. Họ không thể cho bạn một sức lực hoặc làm cho bạn bớt thừa cân đi. Họ không thể sản xuất yên xe đạp hoàn hảo để chỉ phù hợp với bạn. Bạn vẫn cần phải tập luyện, giảm cân nêu bạn đang thừa cân và làm quen với việc ngồi lâu trên xe đạp. Những điều này bạn sẽ không thực sự cảm nhận được trong khoảng 2-3 giờ làm bike fit.
Tất cả những gì mộ fitter có thể làm là: tư vấn một chiếc xe có kích thước phù hợp với bạn cho nhu cầu đạp xe bạn muốn trải nghiệm. Nên nhớ: hãy hỏi họ về tất cả các loại xe chứ không chỉ riêng xe họ đang bán hay phân phối. Nếu ai đó nói xe họ phân phối là nhất, và các hãng xe khác là bét thì bạn cần thận trọng với fitter này. Sau khi tư vấn kích thước phù hợp, họ có thể điều chỉnh chiếc xe đạp đó để cho ra một vị trí cơ bản là tối ưu: vị trí ghi đông, pô tăng cũng như kích thước tay nghỉ aerobars để bạn thu về kết quả tốt nhất. Sau đó, họ có thể sử dụng bất kỳ công cụ phân tích nào để xác minh kết quả dựa trên các tiêu chuẩn phù hợp với chuẩn xe đạp thường được biết đến.
Và đơn giản chỉ là vậy thôi. Đó là công việc của một fitter.
9. Họ có sẵn sàng lắng nghe không?
Một vài người cố thể hiện là mình am hiểu hết tất tần tật mọi thứ. Họ cố gắng ép từng khách hàng vào một tư thế cụ thể hoặc một mô hình fit phù hợp. Đương nhiên, bạn mới tập nên ít kinh nghiệm. Tuy nhiên, bạn mới là người trả tiền. Và khi đã trả tiền thì ít ra bạn cũng có quyền yêu cầu fitter lắng nghe vấn đề của bạn.
Một fitter giỏi là một người lắng nghe những trải nghiệm, mục tiêu và những gì khách hàng đang suy nghĩ một cách rất kỹ lưỡng. Fitter có thể đặt nhiều câu hỏi cho khách hàng. Và bạn nên tìm tới các fitter hỏi nhiều như vậy.
Những người thợ giỏi nhất lắng nghe cẩn thận, tỉ mỉ để cân bằng giữa hỗ trợ và thích ứng. Hỗ trợ hay tạo điều kiện cho khách hàng có nghĩa là người thợ phải lắng nghe khách hàng và làm những gì họ nói để họ cảm thấy thoải mái. Thích ứng với khách hàng có nghĩa là người làm bike fit áp dụng các nguyên tắc đã biết về bike fit và họ thấy điều đó tốt cho khách hàng, mặc dù khách hàng không hoàn toàn đồng ý. Những người thợ tốt nhất là những người biết cách lắng nghe khách hàng và tìm cách tối ưu nhất giữa những điều này. Những người thợ kém sẽ nói: “Đây là chân lý rồi, về làm quen với nó đi”.
The post Bike fit: Cách để kiểm tra thợ xịn hay “rởm” appeared first on BoiDapChay.com.