Nhìn vào thị trường xe đạp đua đường trường (road bike) hiện nay, bạn có thể thấy được các nhà sản xuất ngày càng chuyên biệt hóa các dòng sản phẩm của mình nhằm phục vụ cho những nhu cầu và cung đường khác nhau. Thật khó tìm một chiếc xe đạp đua đường trường đa chức năng. Thay vào đó, các thương hiệu lớn hiện nay chủ yếu sản xuất 3 nhánh xe đạp đường trường chuyên dụng: dòng leo đèo (lightweight road bike) cho việc chinh phục các địa hình dốc, dòng xe đua lướt gió / xe aero (aerodynamic road bike) để tăng cường tốc độ và dòng đường dài (endurance road bike) tạo cảm giác thoải mái cho những buổi đạp hàng giờ liền. Tuy nhiên, một chiếc xe không cần thiết rơi vào hẳn một nhánh nào bên trên mà sẽ có những sự giao thoa nhất định.
Với phong trào đạp xe và ba môn phối hợp đang ngày một đi lên tại Việt Nam, Boidapchay đã dành thời gian tổng hợp sự khác biệt giữa các dòng xe đạp đường trường khác nhau với mong muốn cộng đồng tìm được chiếc xe thật sự phù hợp với nhu cầu và ngân sách của mỗi người. Bài viết bên dưới đây có sử dụng những thuật ngữ chuyên ngành trong xe đạp. Để tiện theo dõi, bạn có thể tham khảo bài viết về những thuật ngữ xe đạp đua của Boidapchay.
Xe đạp đường dài (đôi khi gọi là Endurance Bike, Sportive Bike)
Xe đạp đường dài được sinh ra để mang lại cảm giác thoải mái và bền vững cho cua rơ. Đây là dòng xe đạp đầu tiên được dùng để chinh phục những con đừng lát đá của các giải đua Classics ở miền bắc nước Pháp. Đây là những giải đua mà cua rơ phải gồng mình đạp cả ngày với tốc độ cao qua những cung đường “khó nhai” nhất bạn có thể nghĩ đến. Để giảm thiểu tình trạng nhức mỏi cơ gây ra bởi rung lắc trên đường, xe đạp đường dài được thiết kế với khả năng điều chỉnh linh hoạt và khoảng hở lốp (tyre clearance) to hơn để có thể sử dụng những loại lốp có bề ngang lớn và chống sốc tốt.
Sự linh hoạt của xe đường dài được các nhà sản xuất thể hiện khác nhau trên khung sườn. Specialized có “Zertz”, một bộ phận gắn vào phuộc và ống nghiêng sau (seat stay) giúp giảm sốc tốt hơn. Trek có “Isospeed”, một bộ phận giúp cốt yên có thể di chuyển và thay đổi linh họat theo điều kiện đường xá giúp cua rơ luôn cảm thấy thoải mái. Bianchi không có những bộ phận cơ giúp tăng cường sự linh hoạt, mà thay vào đó là những vật liệu “vicoelastic” (được biết đến như công nghệ Countervail) được tích hợp vào sườn giúp giảm dư chấn.
-
Trek Isospeed
Hầu
hết các xe đạp đường dài đều có khoảng hở lốp lớn để có thể sử dụng lốp rộng
hơn. Sử dụng lốp rộng có rất nhiều lợi ích. So với lốp hẹp, lốp rộng có thể lăn
với áp suất thấp hơn, từ đó giúp giảm rung lắc và đem lại cảm giác mượt mà khi
đạp. Ngoài ra lốp rộng cũng giúp giảm độ ma sát lăn với mặt đường. Hầu hết xe
đạp đường dài đều được gắn lốp 28mm, có những trường hợp lốp lên đến 32mm.
-
Lốp rộng giúp tạo cảm giác mượt mà và thoải mái hơn khi đạp
Khác hoàn toàn với dòng xe aero, xe đường dài nhắm đến tư thế ngồi thẳng lưng hơn là cúi người. Ống cổ và độ dài giữa 2 trục bánh xe dài hơn. Chỉ số reach được hạ thấp (nghĩa là độ rướn từ chỗ ngồi tới ghi đông ngắn) trong khi chỉ số stack (độ dài thẳng đứng được đo từ trục giữa đến trung tâm của ống cổ) được tăng lên. Những sự thay đổi này nhằm giúp cho cua rơ có một tư thế ngồi thẳng, cao, ít song song với mặt đất hơn, từ đấy giảm gánh nặng lên lưng, vai, cổ và cơ hamstring.
Song
song với lốp rộng, việc tăng chiều dài giữa hai trục bánh cũng góp phần đảm bảo
sự ổn định của chiếc xe. Ngoài ra, tay ghi đông dài cũng giúp độ ổn định được
nâng cao. Xe đường dài thường có tay ghi đông dài 46cm thay vì 40-42cm của xe
aero hoặc xe leo đèo.
Xe đường dài thường được gắn bộ giò đĩa nhỏ (compact crankset) với líp to, nhằm giúp cho việc nhấn pedal dễ dàng hơn, giúp chân thư giãn trong những ngày đạp dài. Giò đĩa cho xe đường dài thường có chỉ số 50-34, trong khi líp thường là 11-28 hoặc 11-32.
-
Các xe endurance thường được trang bị líp to, giúp cho guồng quay chân nhẹ hơn khi cần thiết
Xe đạp Aero (AERODYNAMIC ROAD BIKE)
-
Mẫu Specialized S-Works 2019 với thắng đĩa và ghi đông tích hợp giúp tăng độ lướt gió
Những chiếc xe đạp đua aero được sinh ra để giảm thiểu tối đa lực ma sát và lướt thật êm qua những cơn gió. 85% lực cản lên cua rơ đến từ chính cơ thể họ, cho nên những chiếc xe đạp được thiết kế với ống cổ ngắn, giúp cua rơ hạ thấp người từ đó giảm ma sát từ gió. Song song với ống cổ thấp, xe aero có thông số reach của sườn dài hơn xe đạp đường dài (nghĩa là VĐV sẽ ngồi lùi về sau hơn, rướn dài hơn để cầm ghi đông, qua đó tạo tư thế khí động học bớt chịu ảnh hưởng của gió).
Thiết kế sườn xe aero thường dễ nhận ra nhất trong 3 nhánh xe đường trường bời chúng khá hầm hố và góc cạnh. Các phần ống trên khung xe dài, dày và các phần đuôi ống được đẽo gọt với những đường cong. Gióng ngang của xe aero thường thẳng và dẹt, so với gióng ngang nghiêng của xe leo đèo hoặc xe đường dài. Vì gióng ngang thẳng nên cua rơ cần phải cúi người thấp hơn để chạm vào ghi đông, dẫn đến ma sát được giảm đáng kể. Gióng đứng của xe aero cũng thường thấp hơn để giúp cho tư thế ngồi càng thấp càng tốt. Vì các ống sườn xe dày nên xe aero thường nặng hơn các loại xe còn lại.
Thiết kế tích hợp là điểm nổi bật thứ hai của dòng xe aero. Đôi khi thật khó phát hiện ngàm thắng xe aero bởi vì chúng thường được “dấu” vào bên trong sườn. Nhiều thương hiệu bố trí ngàm thắng sau gần trục giữa, hay như Trek với thiết kế độc đáo “Vector Wings” đi đây thắng nối với ngàm vào ống giữa. Những dòng xe aero đời mới nhất như Specialized Venge 2019, Cannondale System Six hoặc BMC Time Machine Road 01 còn có hệ thống ghi đông tích hợp (với potang và thanh ghi đông hợp nhất thành 1 khối) nhằm giảm thiểu các loại dây đề, dây phanh giúp loại bỏ ma sát không cần thiết.
Các
dòng xe aero thường được tranh bị vành xe cao nhằm tăng tính khí động học.
Những vành xe aero thường cao ít nhất 40cm, có khi đến 80cm để cua rơ có thể xé
gió tối đa. Tuy nhiên, điểm yếu của vành cao là nặng cân, và khó khăn khi điều
khiển xe khi trời nhiều gió.
Xe đạp leo đèo (climbing bike, lightweight road bike)
Đúng như tên gọi, xe đạp leo đèo (lightweight road bike) thường có trọng lượng rất nhẹ. Vì dòng xe này kết hợp nhiều đặc điềm của xe aero và xe đường dài nên xe leo đèo thường là một sự lựa chọn phổ biến cho những ai muốn sở hữu một chiếc xe đa năng. Chúng thường không cho cảm giác thoải mái nhiều như xe đường dài, nhưng vẫn dễ chịu hơn khi đạp xe aero. Về độ đầm và cứng cáp, xe leo đèo không bằng xe aero nhưng lại hơn xe đường dài. Khả năng điều khiển của xe leo đèo chính xác và dễ dàng hơn xe đường dài và ngang cơ với xe aero, thậm chí có thể còn nhanh nhạy hơn bởi chúng có trọng lượng nhẹ hơn xe aero.
-
“Siêu Mẫu” Cervelop RCA, xe leo đèo với khung sườn và phuộc nặng chưa đến 1kg!
Hình dáng ống khung của xe leo đèo thường được thiết kế càng mỏng càng tốt, nhưng không vì thế mà ảnh hưởng đến sự cứng cáp và độ bền của khung. Những ống khung mỏng giúp giảm trọng lượng xe và tăng khả năng điều khiển linh hoạt, đồng thời giảm dư chấn do rung xóc giúp bạn có một trải nghiệm đạp thải mái. Để có được sự cân bằng giữa trọng lượng và độ đầm, người thiết kế xe leo đèo thường gia cố độ cứng của ống nối, gióng đứng, ống cổ và khung xích (chainstay) bằng cách sử dụng nhiều loại cacbon khác nhau hoặc gia cố thêm nhiều lớp cacbon. Mặc dù xe leo đèo có thể không đầm bằng xe aero, nhưng tỉ lệ độ đầm trên khối lượng lại tốt hơn xe aero rất nhiều.
-
Xe leo đèo vs. xe Aero: Trek Emonda thanh mảnh và Trek Madone cơ bắp
Không
có một thiết kế khung xe leo đèo đồng nhất nào giữa những thương hiệu khác
nhau. Nhiều nhà sản xuất với những dòng aero, leo đèo và đường dài riêng biệt
thường thiết kế xe leo đèo khá hầm hố và góc cạnh (giống xe aero) bởi những ai
muốn cảm giác thoải mái có thể chọn xe đường dài. Trong khi đó, một số thương hiệu khác lại thiết kế xe leo
đèo với hình dáng “thoải mái” hơn vì họ không có nhiều ngân sách.
Chọn xe phù hợp
Câu
hỏi quan trọng ở đây là, nên chọn xe nào cho phù hợp. Câu trả lời phụ thuộc vào
khá nhiều yếu quan trọng như sau:
- Mục Đích Sử Dụng: bạn muốn mua xe đạp với nhu cầu để làm gì: đạp du ngoạn mỗi cuối tuần, khám phá những ngọn đồi, hay rút ngắn thành tích tại giải thi đấu sắp đến? Nếu bạn muốn mua một chiếc xe đạp chỉ để đạp thong thả cuối tuần, bạn chỉ cần mua một chiếc xe đường dài. Nếu nhu cầu thiên về rút ngắn thành tích, bạn nên cân nhắc dòng xe aero hoặc xe leo đèo, đặc biệt cho những cung đường dốc.
- Kinh nghiệm/Thâm niên đạp xe: việc ngồi 3h liền với tư thế cúi thấp trên một chiếc xe aero không dễ chút nào. Nếu cơ thể bạn không đủ dẻo dai, hoặc bạn chưa có nhiều kinh nghiệm đạp xe, bạn nên chọn dòng xe đường dai hoặc xe leo đèo thay vì xe aero.
- Ngân sách: Phần lớn xe aero và xe leo đèo thường có giá thành đắt hơn xe đường dài, nên nếu bạn muốn tìm một chiếc xe để tập luyện thì dòng đường dài là lựa chọn hợp túi tiền hơn. Tuy nhiên, nếu bạn muốn sắm sửa “1 lần rồi thôi” thì BoiDapChay nghĩ xe leo đèo là một lựa chọn đa năng hơn.
Cuối cùng, với bất cứ dòng xe nào bạn chọn, việc đảm bảo bạn tương thích với xe (độ fit) là vô cùng quan trọng bởi nó sẽ giúp bạn tập luyện tốt và giảm thiểu những chấn thương không đáng có. Khi mua xe, bạn đừng quên sử dụng dịch vụ căng chỉnh (bike fit) để tìm ra tư thế ngồi phù hợp nhất có thể nhé. Chúc các bạn tìm được chiếc xe như ý muốn và luyện tập thật vui!
The post Chọn xe đạp đua: Đường Dài vs. Aero vs. Leo Đèo appeared first on BoiDapChay.com.